Het begrijpen van de mechanismen achter de schermen van beleggen kan net zo cruciaal zijn als het kiezen van de juiste aandelen. Eén zo'n mechanisme is betaling voor orderstroom (PFOF). Dit concept speelt een cruciale rol in hoe je aandelentransacties worden uitgevoerd en hoe je broker geld verdient. Maar wat is het precies en waarom is het een onderwerp van verhitte discussies tussen beleggers, brokers en toezichthouders?
Wat is betaling voor orderstroom?
PFOF is een verdienmodel voor brokers. Als je belegt op de aandelenmarkt, zijn er twee belangrijke spelers: brokers (zoals Trade Republic of DEGIRO) en marketmakers (zoals Tradegate). Brokers voeren transacties uit voor individuele beleggers, terwijl marketmakers bedrijven zijn die actief aandelen kopen en verkopen en zo liquiditeit aan de markt leveren. Wanneer je als belegger een aandelentransactie plaatst via een broker, kan het zijn dat broker , in plaats van je order direct naar een beurs te sturen, je order naar een market maker stuurt. De market maker voert de order namens jou uit.
De meeste brokers kiezen de market maker die je de beste prijs biedt. Maar in het PFOF model betaalt de market maker de broker om deze transacties af te handelen. Deze vergoeding is de "betaling voor orderstroom".
Hoe het gunstig is voor investeerders
Deze praktijk kan leiden tot lagere commissiekosten voor beleggers. Omdat brokers betalingen ontvangen van marketmakers, is het mogelijk dat ze je geen commissie in rekening brengen voor transacties. Dit is te zien in de tabel hieronder, die de transactiekosten laat zien voor het kopen van €1.000 van de IWDA ETF. Trade Republic en DEGIRO, twee brokers die het PFOF model hebben overgenomen, behoren tot de goedkoopste.
Waarom het ook schadelijk kan zijn voor investeerders
Hoewel het tot lagere kosten kan leiden, is PFOF controversieel. Het creëert belangenverstrengeling voor brokers en kan resulteren in slechtere uitvoeringsprijzen voor beleggers. Immers, de broker zal de transacties routeren naar de market maker die hen de hoogste vergoeding betaalt, in plaats van degene die je de beste prijs biedt (de laagste prijs bij het kopen van een aandeel en de hoogste bij het verkopen).
De Nederlandse toezichthouder AFM onderzocht de prijs van Nederlandse aandelen voor PFOF en niet-PFOF brokers en ontdekte dat PFOF in de meeste gevallen tot slechtere prijzen leidt:
Uit de analyses bleek dat de meeste transacties van particuliere klanten op de twee PFOF-handelsplatforms werden uitgevoerd tegen prijzen die slechter waren dan die van transacties op de referentiehandelsplatforms. Op het niet-PFOF handelsplatform hebben de meeste transacties van particuliere klanten vergelijkbare uitvoeringsprijzen in vergelijking met de referentiehandelsplatformen.
De CNMV, de Spaanse toezichthouder, kwam tot een vergelijkbare conclusie voor Spaanse aandelen:
Hieruit blijkt dat voor de transacties die in de eerste helft van 2021 namens de klanten van PFOF brokervia PFOF TV werden uitgevoerd op Spaanse aandelen, zelden de beste uitvoering werd bereikt (slechts 3,3% van de transacties) en dat in de meeste gevallen (86%) de door de klanten verkregen prijzen slechter waren dan het slechtste alternatief in de groep van vergelijkbare handelsplatformen. De gemiddelde prijsverslechtering wordt geschat op € 1,09 per verhandelde € 1.000.
Er is ook bezorgdheid over transparantie en of beleggers volledig begrijpen hoe hun transacties worden afgehandeld.
Het is verboden in de EU vanaf 2026
Vanwege de controverse heeft de Europese Unie besloten om betaling voor orderstroom vanaf 2026 te verbieden. Tot die tijd kunnen lidstaten PFOF toestaan, maar alleen voor klanten in die lidstaat. Dus Trade Republic kan tot 2026 geld verdienen via PFOF voor zijn Duitse klanten, maar bijvoorbeeld niet voor zijn Belgische klanten.
Welke brokers verdienen inkomsten door betaling voor orderstromen?
Van de volgende brokers is bekend dat ze het PFOF-model hebben overgenomen:
- DEGIRO via de Tradegate beurs
- Handelsrepubliek via de Lang und Schwarz beurs
- Scalable Capital via de gettex beurs
eToro past PFOF toe voor zijn Amerikaanse klanten, waar het legaal is. Maar het is onduidelijk of ze dat ook doen voor hun Europese klanten.
Samenvatting
Betalen voor orderstroom is een verdienmodel voor brokers waardoor ze hun commissies konden verlagen. Het is echter niet zonder controverse. Daarom heeft de EU besloten om het vanaf 2026 te verbieden, wat gevolgen zal hebben voor brokers als DEGIRO en Trade Republic.
Zit je met de volgende vragen?
Waarom is betalen voor orderstroom slecht?
Misschien wel het grootste probleem met PFOF is de mogelijke belangenverstrengeling. Brokers worden gestimuleerd om orders te routeren naar de market maker die hen het meest betaalt, in plaats van degene die de beste uitvoering voor jouw transactie zou kunnen bieden. Dit kan mogelijk leiden tot slechtere uitvoeringsprijzen. Bovendien kan PFOF de werkelijke kosten van de handel verdoezelen.
Waar is betaling voor orderstroom verboden?
PFOF is sinds 2012 verboden in het Verenigd Koninkrijk. En vanaf 2026 zal het in de hele Europese Unie verboden zijn.