De gids voor pensioensparen

Verdien een beter pensioen met pensioensparen

Pensioensparen is een pensioenspaarregeling die door de Belgische overheid wordt aangeboden. Het is een manier om geld opzij te zetten voor je pensioen, bovenop het staatspensioen, en het zit in de zogenaamde 3e pijler van het pensioenstelsel. Het wordt verkocht als een aantrekkelijke optie om voor je pensioen te sparen omdat er een aanzienlijk belastingvoordeel aan verbonden is.

Deze gids is er om uit te leggen hoe het allemaal werkt. We helpen je het optimale pensioenspaarplan te kiezen, zodat je kunt beginnen met sparen.

Wat is de Belgische pensioenspaarregeling?

Zoals we in de inleiding zeiden is pensioensparen een manier om extra geld opzij te zetten voor je pensioen, bovenop het staatspensioen dat elke Belgische werknemer begint te ontvangen als hij de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Het is vrijwillig, wat betekent dat je vrij bent om te kiezen of je wilt bijdragen aan een pensioenspaarrekening. Bovendien doe je dat op individuele basis en niet via je werkgever.

Elk jaar bepaalt de Belgische staat een maximumbedrag dat je kunt bijdragen aan je pensioenspaarrekening voor dat jaar. De overheid heeft dit bedrag vastgesteld op € 1.310 voor 2024 en het groeit elk jaar min of meer mee met de inflatie. Om te beginnen met pensioensparen ga je gewoon naar een bank of verzekeringsmaatschappij en vertel je dat je wilt beginnen met bijdragen aan een pensioenspaarrekening.

Waarom zou ik het willen doen?

Het beste van pensioensparen is dat het gepaard gaat met een belastingvoordeel van 25% of 30%, afhankelijk van het ingebrachte bedrag.

Als je dit jaar bijvoorbeeld het maximale bedrag van 1.310 euro hebt bijgedragen, verdien je 327,50 euro terug via je belastingaangifte. In wezen betekent dit dat je slechts € 982,50 uit eigen zak hebt bijgedragen en dat de staat het resterende bedrag subsidieert. Gratis geld, daar houden we van!

Het andere grote voordeel van pensioensparen is dat je goede spaargewoontes kunt ontwikkelen. Je moet je eigen spaarplan maken en je kunt ervoor kiezen om maandelijkse betalingen te budgetteren om de limiet van € 1.310 te bereiken of om het in één keer op te nemen. Zo kun je plannen voor je toekomst en een goede gewoonte ontwikkelen.

Hoeveel moet ik bijdragen?

Je kunt elk bedrag tussen €0 en €1.310 per jaar sparen. Hoe meer je spaart, hoe hoger je pensioen zal zijn. Een hogere bijdrage levert ook een hoger belastingvoordeel op.

Hoeveel bedraagt het belastingvoordeel?

Het belastingvoordeel is gelijk aan:

• 30% van de bijdrage als je bijdrage minder of gelijk is aan €990.
• 25% van de bijdrage als je bijdrage tussen €991 en €1.310 ligt.

Hoe wordt mijn spaargeld belegd?

Een Belgische pensioenspaarrekening zal ofwel:

• een verzekering. Je verdient elk jaar een vaste rente. Het rendement is laag maar meestal voorspelbaar. Dit wordt gewoonlijk "tak 21" genoemd ("tak 21" in het Nederlands of "tak 21" in het Frans, vraag ons niet hoe ze op die namen gekomen zijn).
• een fonds. De bank belegt je bijdragen in aandelen en obligaties via speciale fondsen. In vergelijking met de verzekering kun je een hoger rendement behalen. Maar het rendement draagt meer risico in zich vanwege de onvoorspelbaarheid van de markten. In het pensioenspaarjargon noemen ze dit "tak 23" ("tak 23" in het Nederlands of "branche 23" in het Frans).

Traditioneel zijn tak 21 beleggingen betrekkelijk veilig. Dankzij het gegarandeerde minimumrendement en het lage risico groeit je spaargeld met de tijd, langzaam maar zeker.

Tak 23 is een riskantere optie. Omdat je spaargeld op de financiële markten wordt belegd, bestaat het risico dat de waarde van je beleggingen daalt tot onder wat je inlegt (ook wel de hoofdsom genoemd). De kosten zijn ook duurder omdat je geld actief beheerd wordt door een fondsbeheerder. Het extra risico dat je neemt loont echter. Als je over vele jaren spaart, zal een tak 23 fonds naar verwachting een veel hoger rendement opleveren dan een tak 21 verzekering.

Het effect van lage rentevoeten op tak 21

Helaas beschermen zelfs tak 21 beleggingen niet noodzakelijk de hoofdsom. De Belgische financiële autoriteiten waarschuwden in juli 2020 dat je kapitaal in waarde kan dalen, zelfs voor tak 21 fondsen. Dit komt omdat de rente tot bijna 0% gedaald is. Als je daar de vergoedingen bij optelt, daalt het totale rendement tot onder de 0%.

Een ander gevolg van de lage rente is dat je spaargeld in een tak 21 verzekering elk jaar minder waard wordt. Dit komt door de inflatie, het mechanisme dat ervoor zorgt dat alles elk jaar een beetje duurder wordt. Ook al groeit je spaargeld een beetje, de inflatie vermindert de waarde ervan sneller dan ze kan groeien.

Wat zijn de nadelen?

Er zijn een paar nadelen aan de Belgische pensioenspaarregeling die de aantrekkelijkheid ervan verminderen:

• Je spaargeld zit vast tot de leeftijd van 60 jaar. Je kunt het geld op vroegere leeftijd opnemen, maar dat gaat gepaard met een zware belastingstraf van 33%. Daarom is deze optie niet aan te bevelen. Bovendien rekenen de meeste fonds-aanbieders uitstapkosten als je delen van je spaargeld opneemt.
• Pensioenspaarverzekeringen en -fondsen hebben een instaptarief. De meeste aanbieders van tak 21 en tak 23 vragen een vergoeding voor elke bijdrage die je doet. Bijvoorbeeld, als een fonds een instapvergoeding van 3% heeft en je draagt €990 bij, dan strijkt de fondsaanbieder €29,70 op en draagt uiteindelijk slechts €960,30 bij aan je spaargeld.
• Pensioenspaarfondsen zijn duur. Pensioenspaarfondsen worden actief beheerd, wat resulteert in hoge lopende kosten die je elk jaar moet betalen.
• Je kunt niet meer sparen dan het door de staat opgelegde maximum. Als je meer dan € 1.310 per jaar wilt sparen, moet je een manier vinden om het overschot op een andere manier te investeren.

Hoeveel kosten Belgische pensioenspaarfondsen?

Elk pensioenspaarfonds heeft drie soorten vergoedingen:

• Inschrijfgeld. De prijs die je betaalt voor elke bijdrage aan je pensioenspaarplan. Je betaalt dit eenmalig per bijdrage, meestal als een percentage van het ingebrachte bedrag. Bijvoorbeeld, als je € 1.000 bijdraagt aan een fonds met een instaptarief van 2%, draag je slechts € 980 bij aan je pensioensparen en betaal je € 20 aan de fondsaanbieder.
• Uitstapkosten. Sommige fondsen vragen een vergoeding om je geld eruit te halen. Dit is bijna altijd een percentage van het totale gespaarde bedrag. Dus als je gedurende je loopbaan €30.000 gespaard hebt en je fonds rekent 5% uitstapkosten, dan krijg je slechts €28.500 terug en betaal je €1.500 aan de fondsaanbieder.
• Lopende kosten. De prijs die je op jaarbasis aan de fondsbeheerder betaalt om je geld te beheren. Het wordt aangerekend als een percentage van het totale bedrag van je spaargeld.

Simuleer je totale spaargeld met pensioensparen

Om je financiële toekomst te plannen en uit te zoeken welke levensstijl je kunt aanhouden na je pensionering, is het belangrijk om te weten hoeveel je zult sparen via een Belgisch pensioenspaarplan. We vroegen ons dit zelf ook af, dus hebben we een simulator gebouwd. Deze gebruikt de historische gegevens van echte pensioenspaarfondsen om een nauwkeurige projectie naar de toekomst te maken.

Al je vragen beantwoord

Hoe krijg ik de belastingvermindering?

Elk jaar geeft je verstrekker een verklaring (281.60) waarop alle bijdragen staan die je in de loop van het jaar gedaan hebt. Je moet deze verklaring bij de hand houden voor het geval de belastingdienst er om vraagt.

Je geeft dit aan in je jaarlijkse belastingaangifte om de credits op je belastingen voor het jaar te ontvangen. Zelfs als je het een jaar (of meer!) vergeet op te geven, kun je ze optellen en aan de autoriteiten voorleggen met het volledige overzicht van de bijdragen van je bank of verzekeringsmaatschappij om over het belastingvoordeel te onderhandelen. We raden aan in die situatie rechtstreeks met de belastingdienst te spreken.

Hoe schrijf ik me in op een Belgisch pensioenspaarplan?

Het is gemakkelijk. Alle belastingplichtigen die in België wonen, of uit een andere staat van de Europese Economische Ruimte komen, en tussen 18 en 65 jaar oud zijn, komen in aanmerking voor de Belgische pensioenspaarregeling.

Om te beginnen moet je contact opnemen met een van de vele aanbieders die tak 21 of tak 23 fondsen aanbieden. Een overzicht daarvan volgt binnenkort in deze gids!

Moet ik iets betalen als ik het geld eruit wil halen?

Ja, je moet belasting betalen over je pensioensparen als je het geld eruit haalt. De belasting wordt automatisch door de fiscus bij je bank geïnd als je 60 wordt. Deze belasting is belangrijk om je uiteindelijke rendement te berekenen als je met pensioen gaat!

De belasting wordt verschillend berekend voor tak 21 en tak 23.

Voor tak 21 wordt de belasting berekend over het kapitaal dat je zou hebben waargenomen als het met het gegarandeerde tarief van het fonds zou zijn gegroeid, en is gelijk aan 8% van dat bedrag. Omdat het rendement van een tak 21 fonds bestaat uit de gegarandeerde rente en een winstdeling, valt deze berekening in je voordeel uit.

Voor tak 23 fondsen is de belasting ook 8%. Maar ze wordt berekend over het kapitaal dat je gespaard hebt als je fonds een fictief jaarlijks rendement van 4,75% zou hebben. In het huidige economische klimaat is zo'n rendement vrij hoog en veel fondsen kunnen het niet halen. Dus de manier waarop de belasting voor tak 23 fondsen wordt berekend is waarschijnlijk niet in je voordeel.

Bedenk dat als je het geld vóór je 60ste eruit haalt, je een forse exit tax van 33% moet betalen. Deze belasting kan hoger zijn dan het bedrag van de belastingverminderingen die je kreeg toen je het geld in een pensioenspaarplan stopte. Ook kan je fonds verstrekker je een vergoeding aanrekenen als je de pensioenspaarverzekering vóór de vervaldatum verlaat. Een reden te meer om niet voortijdig te vertrekken...

Moet ik het geld in één keer uitbetaald krijgen of kan dat ook maandelijks?

Dat bepaal je helemaal zelf. Als je kiest voor sparen via een tak 21 fonds, kun je op je 65ste verjaardag (of wanneer je contract afloopt) kiezen om al het geld in één keer uit te laten keren of de optie kiezen om je geld elke maand uitbetaald te krijgen.

Als je in plaats daarvan voor een tak 23 fonds kiest, kun je kiezen om je fondsen gedeeltelijk of in één keer te verkopen. Dat is aan jou om te beslissen.

Kan ik blijven beleggen, ook als ik ouder ben dan 60?

Je zult je pensioensparen kunnen voortzetten na je 60ste verjaardag en tot je 65ste verjaardag. Je profiteert nog steeds van een belastingvermindering wanneer je je stortingen doet, maar je hoeft geen eindbelasting meer te betalen. Op je 60ste verjaardag worden de opgenomen bedragen afgetrokken van de eindbelasting van 8%. Dit betekent dat je in de laatste jaren van een mooi belastingvoordeel kunt genieten.

Wat gebeurt er als ik voor mijn 65e overlijd?

Morbide vraag, maar dit zijn dingen om rekening mee te houden als je een plan kiest dat bij je past. Als je voor een tak 21 fonds gekozen hebt en je overlijdt voor het afloopt (meestal voor je 65ste verjaardag), dan ontvangen je erfgenamen de uitgekeerde bedragen, de gegarandeerde rente en eventuele winstdeling.

Als je voor een tak 23 fonds gekozen hebt, hebben je erfgenamen recht op de waarde van het fonds op het moment dat je overlijdt. Als je vóór je 60ste verjaardag overlijdt, wordt eerst de voorheffing afgetrokken voor het geld wordt vrijgegeven.

Je erfgenamen zullen successierechten moeten betalen over het bedrag dat ze erven. Als je vóór je 60ste verjaardag sterft, wordt eerst de voorheffing afgetrokken, en moeten zij dan successierechten betalen over wat overblijft.

Kan ik mijn plan veranderen, ook al ben ik er al op geabonneerd?

Ja, dat kan. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je niet tevreden bent over het rendement of de kosten van een fonds.

Een manier om van plan te veranderen is door je bijdragen aan je oude fonds stop te zetten en te gaan bijdragen aan een fonds dat beter bij je profiel past.

Een andere strategie is om een opname van je oude bijdragen te vragen, maar dat zal waarschijnlijk de 33% belastingboete en uitstapkosten met zich meebrengen. We raden je aan dat te overwegen voor je helemaal een andere beleggingsstrategie kiest.

Wat gebeurt er met mijn pensioensparen als ik naar het buitenland verhuis?

Het hangt vooral van het contract af. Als je het land verlaat, kun je altijd stoppen met toevoegen aan je plan, want in elk geval profiteer je niet meer van het belastingvoordeel omdat je geen Belgisch fiscaal inwoner meer bent. Sommige maatschappijen staan "overschrijvingen" toe, afhankelijk van het plan en het soort product. Maar omdat de meeste pensioenspaarplannen eigen producten zijn, denken we niet dat dit voor de meeste plannen mogelijk is.

Heeft België een 401(k) of Roth IRA plan?

Je hebt misschien ook gelezen over de Amerikaanse pensioenplannen, de 401(k) en de Roth IRA. Een 401(k) wordt meestal aangeboden door een werkgever, terwijl een Roth IRA kan worden geopend door ieder individu, buiten zijn of haar dienstverband. België heeft geen directe 401(k), maar we hebben de Belgische alternatieven bekeken als je meer wilt weten over dit onderwerp. Hetzelfde geldt voor de Roth IRA.

Ik heb nog steeds vragen over pensioensparen. Wat moet ik doen?

Je kunt het ons vragen! Stuur ons je vraag op [email protected], of stel hem op Twitter of Instagram.

Je pensioen laten groeien buiten de Belgische pensioenspaarregeling om

In België komt je pensioen uit bijdragen van vier zogenaamde pijlers:

• Staatspensioen (pijler 1). De regering geeft iedere Belgische werknemer, freelancer of ambtenaar, recht op een staatspensioen. Het bedrag is afhankelijk van het aantal jaren dat je tijdens je loopbaan gewerkt hebt, en van de salarissen die je verdiend hebt. Hoe hoger je salaris tijdens je werkzame leven, hoe hoger het staatspensioen zal zijn. Je kunt onze calculator gebruiken om te schatten wat je staatspensioen zal zijn!
• Bedrijfspensioen (pijler 2). Dit heet "aanvullend pensioen" (Nederlands) of "pension complémentaire" (Frans). De bijdragen worden via je werkgever betaald en houden een belastingvoordeel in. Gewoonlijk dragen zowel je werkgever als jijzelf bij aan het bedrijfspensioen.
• Pensioensparen (pijler 3). Waar gaat deze gids over!
• Vrijwillig persoonlijk sparen zonder belastingvoordeel (pijler 4). Al het verdere sparen dat je op eigen houtje doet, bijvoorbeeld door bij te dragen aan een spaarrekening of door je spaargeld te beleggen, valt in deze categorie. Dit soort sparen maakt geen deel uit van een door de staat gesubsidieerde regeling, zodat je niet van belastingvoordelen kunt profiteren.

Het is mogelijk om via alle vier de pijlers te sparen. Je uiteindelijke pensioen zal de accumulatie zijn van de bijdragen van elk. We raden je aan je aandacht te richten op de twee andere manieren, behalve pensioensparen, waardoor je kunt sparen voor een hoger pensioen:

• Spaar via het bedrijfspensioen ("aanvullend pensioen" of "pension complémentaire") via je werkgever.
• Spaar zelf extra geld via apps zoals Curvo.