Hoe risicovol (of niet) zijn ETF's?

Het grootste risico van ETF's: marktrisico

Geen rendement zonder marktrisico

Beleggen houdt in principe altijd in dat je een zeker risico neemt, in de hoop er iets mee te verdienen. De relatie tussen risico en rendement is een fundamenteel concept in de financiële wereld. Dit type risico wordt "marktrisico" genoemd, omdat het het risico is dat gepaard gaat met beleggen op de financiële markten.

Als je belegt, geef je de veiligheid op van een product met een laag risico en rendement, zoals een spaarrekening. Maar je wordt gecompenseerd voor het nemen van dat extra risico met een hoger rendement. Omgekeerd, als er geen risico aan verbonden is, is er weinig reden om rendement te verwachten. Daarom is het rendement van een ETF op de lange termijn veel hoger dan de rente op een spaarrekening.

ETF's zijn minder riskant dan aandelen

Als belegger heb je te maken met twee soorten risico: specifiek risico en systeemrisico. Specifiek risico verwijst naar het risico dat uniek is voor een bepaald bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan het emissieschandaal bij Volkswagen, de ramp met het boorplatform Deepwater bij BP of de fraudeaffaire bij Wisecard.

Je kunt het specifieke risico verminderen door te diversifiëren, door in veel bedrijven en sectoren te beleggen. Dit komt omdat je de impact van slechte prestaties van één bedrijf op je totale beleggingsportefeuille beperkt, omdat andere beleggingen goed kunnen presteren en verliezen kunnen compenseren. En het mooie van ETF's is dat ze inherent gediversifieerd zijn, omdat je er in één keer in honderden of duizenden bedrijven mee kunt beleggen. ETF's elimineren dus het specifieke risico dat je hebt als je in individuele aandelen belegt.

Systeemrisico heeft invloed op de hele markt, niet alleen op een bepaald bedrijf. Het ontstaat door factoren die de hele markt beïnvloeden, zoals grote economische gebeurtenissen. Diversificatie kan systeemrisico niet uitsluiten omdat het alle beleggingen beïnvloedt, hoe divers je belegging ook is. Maar als belegger word je gelukkig beloond voor het nemen van systeemrisico, in de vorm van hogere rendementen in vergelijking met veilige beleggingen.

Kortom: met aandelen sta je bloot aan zowel specifiek risico als systeemrisico. Maar ETF's elimineren specifiek risico vanwege diversificatie. Je houdt alleen het systeemrisico, waarvoor je wordt beloond met een hoger rendement.

Ontdek het marktrisico van een ETF

ETF-aanbieders zijn verplicht om een risicoclassificatie op te nemen in het Key Investor Document (KID) van een ETF. Het is een getal tussen 1 en 7, waarbij 1 het laagste risico is en 7 het hoogste risico. Hoewel het niet perfect is, is het een goede eerste indicatie van hoeveel risico (en dus rendement) je van een ETF kunt verwachten. Je kunt de KID vinden op de pagina van de ETF op de website van de aanbieder.

Het marktrisico beheersen met ETF's

We kunnen het marktrisico van beleggen in ETF's niet uitsluiten. Want dat zou ten koste gaan van het rendement dat we hopen te behalen. Het goede nieuws is dat je zelf kunt bepalen hoeveel marktrisico je bereid bent te nemen. Je kunt de risico-rendementsknop omhoog draaien (hoger risico, hoger rendement), of omlaag (lager risico, lager rendement).

Door een portefeuille samen te stellen van verschillende ETF's, elk met verschillende risicokenmerken, kun je het risico en rendement van je beleggingen afstemmen op je financiële doelen en beleggerspsychologie. Je wilt niet te veel risico nemen, waarbij je het risico loopt in een situatie te komen waarin je in paniek raakt en al je beleggingen verkoopt (de enige fout die een belegger niet kan maken!). Tegelijkertijd is het zo dat als je te weinig risico neemt, je misschien niet in staat bent om je financiële doelen te bereiken. Dit is ook een vorm van risico. Het samenstellen van de juiste ETF-portefeuille voor jou is een heel onderwerp apart.

Andere risico's van ETF's

Marktrisico is het belangrijkste risico bij het beleggen in ETF's. Maar er zijn er nog meer die het vermelden waard zijn, hoewel ze een kleinere rol spelen. En soms is het mogelijk om ze te elimineren:

• Valutarisico: Als je belegt in een ETF die buitenlandse markten volgt, zul je worden blootgesteld aan valutarisico. Dit is echter meestal een goede zaak als je belegt voor de lange termijn omdat het zorgt voor extra diversificatie.
• Tegenpartijrisico voor synthetische ETF's: Sommige ETF's, vooral synthetische ETF's, zijn afhankelijk van financiële derivaten en hebben tegenpartijrisico's als de andere partij in gebreke blijft.
• Tegenpartijrisico wanneer je broker je ETF's uitleent: Sommige brokers, vooral de goedkopere, verdienen extra inkomsten door je ETF's uit te lenen. Dit kan resulteren in een risico dat de lener je ETF niet kan terugbetalen.
• Sectorrisico: Sommige ETF's richten zich op specifieke sectoren (bijv. technologie, gezondheidszorg). Als die sector ondermaats presteert, kan de ETF te maken krijgen met grotere dalingen dan ETF's met een bredere markt. Je kunt dat risico elimineren door eenvoudigweg te diversifiëren over veel sectoren, zoals we in het onderstaande voorbeeld laten zien.
• Tracking fout: De discrepantie tussen de prestaties van een ETF en de prestaties van de onderliggende index.
• Hefboomwerking: Sommige ETF's zijn ontworpen om het rendement te vergroten door gebruik te maken van hefboomwerking. Deze ETF's zijn risicovoller dan traditionele ETF's en we denken niet dat ze geschikt zijn voor de meeste beleggers.
• Liquiditeitsrisico: Hoewel ETF's net als aandelen worden verhandeld, zijn niet alle ETF's zeer liquide. Sommige niche of gespecialiseerde ETF's kunnen lagere handelsvolumes hebben, wat kan resulteren in grotere bid-ask spreads en prijsvolatiliteit.

Voorbeeld van een ETF met risico: Lyxor Nasdaq 100 Daily (2x) Leveraged

Laten we eerst eens kijken naar een voorbeeld van een ETF die als risicovol wordt beschouwd: Lyxor Nasdaq 100 Daily (2x) Leveraged (FR0010342592). Het is riskant vanwege verschillende aspecten:

• Geconcentreerd in één land: De Nasdaq-100 index volgt alleen technologiebedrijven die genoteerd staan aan de Amerikaanse Nasdaq-beurs. Dit betekent dat je investering volledig geconcentreerd is in de VS, wat je blootstelt aan het risico dat er iets ergs gebeurt met dat land.
• Geconcentreerd op één sector: Alleen technologiebedrijven. De technologiesector heeft de afgelopen jaren beter gepresteerd dan andere sectoren, maar het is onbekend of deze trend zich in de toekomst zal voortzetten.
• Synthetisch gerepliceerd: Er is een tegenpartijrisico bij synthetische replicatie dat je niet hebt bij fysieke replicatie.
• Leveraged: Het is gericht op het repliceren van twee keer het dagelijkse rendement van de Nasdaq-100 index. Net zoals winsten kunnen worden versterkt, worden verliezen ook vergroot. Als de onderliggende index tegen de positie van de ETF in beweegt, kunnen de verliezen groot zijn.

Voorbeeld van een minder riskante ETF: iShares Core MSCI World

De iShares Core MSCI World ETF (IE00B4L5Y983), ook bekend onder de ticker IWDA, is in veel opzichten minder riskant dan de bovenstaande Nasdaq-100 ETF met hefboomwerking. In plaats van geconcentreerd te zijn op één sector in één land, volgt het meer dan 1500 bedrijven in 23 landen en alle sectoren. Het is ook fysiek gerepliceerd en maakt geen gebruik van hefboomwerking. Het is saaier, maar wij vinden dat goed beleggen saai moet zijn! Op basis van historische gegevens van de onderliggende MSCI World index heeft IWDA tussen 1978 en 2024 een gemiddeld jaarlijks rendement van 10,1% opgeleverd.

Mythisch risico: de ETF die er met je geld vandoor gaat

Een veel voorkomende angst onder beleggers is dat ze hun hele investering kwijtraken als de fondsaanbieder of een andere partij failliet gaat. Gelukkig zijn er in de afgelopen eeuwen sterke regelgevende kaders opgebouwd om individuele beleggers te beschermen. Daardoor zijn deze risico's, hoewel ze nooit volledig kunnen worden uitgesloten, grotendeels theoretisch.

Risico van faillissement van de ETF-aanbieder

Net als bij traditionele beleggingsfondsen moeten ETF's hun onderliggende beleggingen onderbrengen bij een bewaarder. De fondsaanbieder kan niet zowel de fondsbeheerder als de "bewaker" van de activa zijn. Dus als een ETF-aanbieder failliet gaat, zijn je beleggingen niet weg, want ze worden nog steeds bewaard door de custodian. Deze scheiding wordt opgelegd door de Europese regelgeving voor financiële diensten. In het geval van een faillissement zal een andere aanbieder het beheer van het fonds overnemen.

Risico van faillissement van de custodian

Maar kan de custodian failliet gaan? In de EU zijn er een aantal regels en beschermingsmechanismen om te voorkomen dat ze failliet gaan of, als dat toch gebeurt, om ervoor te zorgen dat de activa van klanten beschermd blijven. In feite is er in de EU nog nooit een geval geweest waarbij een grote bewaarder voor ETF's failliet ging.

Een hoeksteen van het EU-raamwerk voor activabescherming is de eis dat bewaarders activa van klanten gescheiden houden van hun eigen activa. Dit zorgt ervoor dat activa van cliënten (zoals het bezit van een ETF) in geval van faillissement niet toegankelijk zijn voor de algemene crediteuren van de bank en kunnen worden teruggegeven aan de rechtmatige eigenaren. Bewaarders zijn ook aansprakelijk in het geval van verlies van een in bewaring gehouden financieel instrument. Ze kunnen hun aansprakelijkheid alleen onder specifieke omstandigheden delegeren, waardoor een hoog niveau van verantwoordelijkheid voor de bescherming van activa wordt gewaarborgd.

Risico op schrappen

Het gebeurt dat een ETF sluit. Fondsen worden immers pas winstgevend als ze een bepaalde omvang bereiken. In dat geval worden de activa in het fonds gewoon verkocht en krijg je de volledige waarde van de ETF op dat moment terug.

Mythisch risico: je hele investering verliezen

Als je diversifieert over alle sectoren en landen via een ETF zoals IWDA, is het heel, heel onwaarschijnlijk dat je investering waardeloos wordt. Want dat zou betekenen dat alle grote bedrijven ter wereld failliet zijn gegaan. Op dat moment hebben jij en de mensheid als geheel waarschijnlijk grotere zorgen dan hun portefeuille van ETF's.

Is een spaarrekening echt veiliger dan een ETF?

Voor veel mensen zijn de financiële markten iets engs en riskants. De goede oude spaarrekening bij de bank wordt daarentegen gezien als saai, maar veilig. Dit populaire beeld is echter niet helemaal correct.

Een spaarrekening zal je waarschijnlijk niet helpen om je financiële doelen te bereiken

Een spaarrekening keert een vaste rente uit die wordt vastgesteld door de bank. Het fluctueert niet zoals een ETF en heeft dus geen marktrisico. Maar dat betekent ook dat het rendement van een spaarrekening erg laag is. In de jaren 2010 was de inflatie meestal hoger dan de rente die je bank betaalde. Dit betekent dat je, door je spaargeld op een spaarrekening te zetten, effectief elk jaar geld verloor. Dat helpt je niet om je financiële doelen op de lange termijn te bereiken. Een ETF als IWDA daarentegen behaalde een gemiddeld rendement van 12,9% tussen 2010 en 2020, wat een aanzienlijk rendement oplevert bovenop de inflatie. En in de afgelopen 100 jaar hebben aandelen gemiddeld 6,6% rendement per jaar na inflatie opgeleverd.

Je kunt je geld verliezen met een spaarrekening

We hebben eerder gezien dat als je een ETF koopt, deze wordt bewaard bij een custodian en dat er niets mee gebeurt. Het blijft daar gewoon, onder de hoede van de custodian. Maar dit gebeurt niet als je je geld op een spaarrekening zet en het aan de bank toevertrouwt. Het geld blijft daar niet gewoon staan. De bank geeft het grootste deel van je spaargeld vrijwel direct uit, bijvoorbeeld om het uit te lenen aan een stel dat hun eerste huis koopt, of aan een bedrijf dat kapitaal nodig heeft om sneller te groeien. De bank kan je geld ook beleggen.

Van je spaargeld houdt de bank maar een klein beetje achter. Je verwacht immers dat als je vandaag naar de geldautomaat gaat en €100 opneemt, de bank je de volle €100 kan geven. De bank moet de illusie wekken dat ze al het geld op je spaarrekening heeft (wat niet zo is, want ze heeft het grootste deel uitgeleend).

Het systeem werkt zolang iedereen in deze illusie blijft geloven. Maar het is een zeer instabiel evenwicht. Het systeem breekt zodra mensen er niet meer in geloven. Dan zullen ze zich allemaal haasten om hun geld eruit te halen, maar de bank zal niet al het geld hebben. Bij zo'n bankrun zien een paar spaarders dan hun centen terug, maar de overgrote meerderheid verliest alles, tenzij de overheid ingrijpt om spaarders te compenseren. Zulke scenario's spelen zich regelmatig af, bijvoorbeeld in 2023 toen de Amerikaanse Silicon Valley Bank in minder dan 72 uur failliet ging.

In de praktijk heeft dit verschil tussen ETF's en een spaarrekening grote gevolgen. Tijdens de financiële crisis van 2008 stortte de IJslandse Kaupthing bank in. Belgische spaarders met geld op die bank moesten maanden wachten tot de Franse, Luxemburgse en Belgische regeringen een akkoord bereikten om hen uit de brand te helpen. Dit kwam omdat de bank hun spaargeld allang had "geïnvesteerd" in rommelleningen van Amerikaans vastgoed, die later waardeloos bleken te zijn.

Daarentegen zagen klanten met beleggingsfondsen bij de IJslandse bank hun kapitaal slechts twee weken later verschijnen op een effectenrekening bij Crelan. Kaupthing had hun beleggingen immers toevertrouwd aan een bewaarinstelling. Met andere woorden, zelfs nadat de bank failliet was gegaan, waren alle beleggingen van de klanten er nog, onaangeroerd.

Veilig beleggen in ETF's via Curvo

We hebben Curvo gebouwd om beleggen met ETF's te vereenvoudigen. Als je belegt via de Curvo app, worden je beleggingen beheerd door NNEK, een Nederlandse beleggingsonderneming. Zij hebben een vergunning van de Nederlandse toezichthouder (AFM) en staan onder hun strenge toezicht. Je beleggingen worden dus beschermd door strikte regelgeving.

Als je een account aanmaakt, krijg je vragen om je financiële doelen te bepalen en meer te weten te komen over je risicoprofiel. Op basis van je antwoorden wordt de ideale portefeuille voor je samengesteld. Deze portefeuilles zijn gebouwd om de risico's van ETF's te minimaliseren. Ze zijn wereldwijd gediversifieerd, ze gebruiken fysieke replicatie, ze gebruiken geen hefboomwerking en ze sluiten de bedrijven uit die het slechtst zijn voor de planeet.

Ontdek hoe Curvo je kan helpen je voor te bereiden op je financiële toekomst op de lange termijn.

Wat je nu moet doen

1. Ben je je bewust van het marktrisico dat inherent is aan beleggen en ben je overtuigd van de relatieve veiligheid van ETF's?
2. Als dat zo is, vraag jezelf dan af of je je eigen beleggingen wilt beheren via een broker, of je leven wat makkelijker wilt maken met een app zoals Curvo, die is gebouwd om alle complexiteiten van indexbeleggen te vereenvoudigen. Je kunt onze vergelijking gebruiken om je te helpen beslissen.

Samenvatting

ETF's zijn niet minder veilig dan andere soorten beleggingen, zoals aandelen of obligaties. In veel opzichten zijn ETF's zelfs veiliger, bijvoorbeeld dankzij hun inherente diversificatie. En door de juiste mix van ETF's te kiezen, kun je het marktrisico afstemmen op jouw behoeften. En hoewel een spaarrekening geen marktrisico met zich meebrengt, is het waarschijnlijk niet voldoende om je financiële doelen te bereiken. En dat is ook een risico.