Pensioensparen is erg populair. Meer dan 1,3 miljoen Belgen dragen bij aan een pensioenspaarplan en verdienen het belastingvoordeel dat daarbij hoort. Maar de komst van goedkope en verstandige beleggingen zoals ETF's heeft de waarde van pensioensparen in twijfel getrokken.
We hebben besloten om pensioensparen op de proef te stellen. Met behulp van historische gegevens hebben we de grootte van je nestei vergeleken wanneer je bijdraagt aan een pensioenspaarplan met ETF-beleggen. We concluderen dat ETF's je een hoger pensioen kunnen opleveren. Dit geldt ondanks het belastingvoordeel voor pensioensparen.
Hoe pensioensparen werkt
Met pensioensparen kun je extra geld sparen voor je pensioen. Dit komt bovenop het staatspensioen dat je krijgt als je met pensioen gaat. Het is vrijwillig, dus je bent niet verplicht om bij te dragen aan een pensioenspaarrekening. Bovendien doe je het zelf en niet via je werkgever.
Het komt met een belastingvoordeel
De Belgische staat stimuleert je om bij te dragen aan een pensioenspaarplan door middel van een belastingvoordeel. Elk jaar, afhankelijk van je inleg, krijg je 25% of 30% van je inleg terug als belastingkorting. Voor 2024 zijn de belastingkortingen:
Dus als je €1.020 bijdraagt in 2024, krijg je €306 terug als je je belastingaangifte invult in 2025 (30%). Maar als je het maximum van €1.310 bijdraagt, krijg je €327,50 terug (25%). Dit betekent dat je slechts €982,50 uit eigen zak hebt betaald. De staat betaalt de rest. Gratis geld, daar houden we van!
Er is een limiet op je jaarlijkse bijdrage
In 2024 kun je tot €1.310 bijdragen. Het bedrag stijgt de meeste jaren. In 2023 was het maximum bijvoorbeeld €1.270.
Het lage plafond is een van de belangrijkste beperkingen van pensioensparen. De simulatie hieronder laat zien dat zelfs als je elk jaar het maximum bijdraagt, het onwaarschijnlijk is dat je pensioeninkomen hierdoor veel hoger wordt.
Tak 21 vs tak 23 vs pensioenspaarfonds
Er zijn drie soorten pensioenspaarproducten:
- tak 21 verzekeringen
- tak 23 verzekeringen
- pensioenspaarfondsen
Een tak 21 verzekering is een levensverzekering waarbij je elk jaar rente verdient. Net als bij een spaarrekening is je kapitaal gegarandeerd. Het bedrag kan nooit omlaag. Maar om dit te bereiken moet de aanbieder investeren in zeer veilige activa, zoals staatsobligaties. Je rendement zal voorspelbaar zijn, maar erg laag.
Een tak 23 verzekering is ook een levensverzekering. Maar je geld wordt ook belegd in activa zoals aandelen of bedrijfsobligaties. Dit soort beleggingen zijn volatieler, maar leveren op de lange termijn een hoger verwacht rendement op.
Tot slot zijn er ook nog pensioenspaarfondsen. Deze beleggen in financiële markten zoals tak 23 producten, minus levensverzekeringen. Je begunstigden hebben bijvoorbeeld minder bescherming als je overlijdt. Het voordeel is dat ze goedkoper zijn. Ze leveren een hoger rendement op dan een gelijkwaardig Tak 23 product. Een verzekering heeft immers kosten.
Wat zijn ETF's
ETF's (Exchange-Traded Funds) zijn beleggingsfondsen. Ze beleggen in honderden of zelfs duizenden aandelen, obligaties of andere soorten beleggingen. Deze diversificatie is een groot voordeel van ETFs. Het maakt ze aantrekkelijker dan individuele aandelen. In plaats van te beleggen in één bedrijf, beleg je in een hele markt via een index. Je kunt bijvoorbeeld beleggen in een BEL 20 ETF en profiteren van de prestaties van alle grootste Belgische aandelen. Of je kunt beleggen in een wereldwijde index zoals de MSCI World, die bestaat uit honderden aandelen uit veel verschillende landen.
De meeste ETF's hebben als doel een marktindex te volgen. Daarom worden ze ook trackers genoemd. De stijl van beleggen op basis van indexen wordt indexbeleggen genoemd, ook wel passief beleggen omdat je je beleggingen voor de lange termijn vasthoudt. Als je passief belegt, kies je ervoor om dagelijkse prijsveranderingen te negeren. Je doet dit in de wetenschap dat de markt op de lange termijn zal blijven groeien. Uit gegevens blijkt dat deze strategie in de meeste gevallen het hoogste rendement oplevert.
We vergelijken ETF's met Belgisch pensioensparen omdat ETF's een geweldig instrument zijn om je vermogen op lange termijn te laten groeien. En zoals we in onze simulatie zullen zien, zijn ze misschien wel beter dan pensioensparen om je voor te bereiden op je pensioen.
ETF's vs pensioensparen: wat is beter voor je pensioen?
Laten we eens kijken naar het geval van Nathan. Sinds hij op 23-jarige leeftijd begon te werken, droeg hij elk jaar €1.310 bij aan zijn pensioen. Dit doet hij totdat hij 65 wordt, het jaar waarin de pensioenspaarregeling stopt.
We vergelijken drie scenario's:
- Hij draagt bij aan een tak 21 verzekering. We kozen voor het Argenta-Flexx plan, aangeboden door Argenta (we hebben geen enkele affiliatie of connectie met Argenta). Het heeft tussen 2017 en 2022 gemiddeld 1,40% tot 1,95% per jaar opgeleverd.
- Hij draagt bij aan een pensioenspaarfonds. We kozen het best presterende fonds van de afgelopen jaren, namelijk het Argenta Pension Fund. Het leverde gemiddeld 4,06% per jaar op tussen september 2006 en april 2024.
- Hij investeert in een ETF. We kozen voor IWDA, een wereldwijd gediversifieerde ETF die de MSCI World index volgt. Vanwege zijn diversificatie en belastingefficiëntie is het een populaire ETF onder Belgen. Tussen september 2006 en april 2024 leverde het gemiddeld 7,98% per jaar op.
In het geval van pensioensparen hebben we aangenomen dat Nathan het belastingvoordeel op een spaarrekening zet. Dus elk jaar tellen we het belastingvoordeel op bij ons totale spaargeld. We doen dit niet voor het ETF-scenario, omdat ETF-beleggen geen belastingvoordeel oplevert.
We hebben onze pensioenspaartool gebruikt om de simulatie uit te voeren. Laten we eens kijken naar de resultaten!
Groter vermogen met ETF's
Het belangrijkste resultaat van de simulatie is dat beleggen in de ETF aan het eind een veel hoger appeltje voor de dorst opleverde:
Het pensioenspaarfonds komt op de tweede plaats. Met de tak 21 verzekering eindigt Nathan met slechts een vijfde van het spaargeld van de ETF.
Pensioensparen levert waarschijnlijk niet genoeg inkomen op
Door de levensverwachting van de gemiddelde Belg te gebruiken, kunnen we het totale spaargeld omrekenen naar een maandelijks inkomen tijdens het pensioen:
Het is duidelijk dat pensioensparen alleen niet genoeg is voor een pensioen. Het voegt hoogstens een beetje extra toe. Het Argenta Pension Fund voegt €398 per maand toe. De tak 21 verzekering voegt slechts €270 toe. Daar komt nog bij dat door de inflatie alles duurder wordt als Nathan met pensioen gaat. Het werkelijke plaatje zal dus nog somberder zijn.
Dit is een direct gevolg van de limiet van €1.310 die door de overheid is opgelegd. De limiet is erg laag vergeleken met die in andere landen. De limieten van het Franse plan d'épargne retraite (PER) zijn bijvoorbeeld een veelvoud hoger.
Dit is een erg ongelukkige situatie en voor sommige mensen zelfs erg riskant. Velen denken immers dat ze genoeg sparen als ze hun bijdrage aan hun pensioensparen elk jaar maximaliseren. De Belgische staat zou toch geen te laag maximum instellen? Maar weinigen beseffen dat het bij lange na niet genoeg is. Ze moeten veel meer sparen bovenop hun bijdragen aan hun pensioenspaarplan. Als ze zich dat op hun pensioen realiseren, is het misschien te laat om nog genoeg te sparen.
Waarom pensioensparen ondermaats presteert vergeleken met ETF's
Er zijn een paar redenen waarom ETF's waarschijnlijk meer spaargeld opleveren dan pensioenspaarproducten:
- de rendementen van pensioenspaarproducten zijn te laag
- het belastingvoordeel is niet genoeg om het lage rendement te compenseren
- betaal je een groot deel van het belastingvoordeel terug via de eindbelasting
- pensioenspaarproducten zijn duur
Het rendement van pensioenspaarproducten is te laag
De belangrijkste reden waarom pensioensparen achterblijft bij ETF's is het veel lagere rendement van het gemiddelde pensioenspaarproduct.
Voor tak 21 verzekeringen is het lage rendement inherent aan het product. Ze kiezen voorspelbaarheid boven rendement door te beleggen in zeer veilige activa. Zo kwam het rendement van de Argenta-Flexx verzekering sinds 2017 niet boven de 2%. Uitgaande van een inflatie van 2% betekent dit dat het reële rendement eigenlijk licht negatief is.
Maar ook pensioenspaarfondsen en tak 23 verzekeringen blijven achter, zelfs als ze beleggen in de financiële markten zoals ETF's. Een van de redenen is dat pensioenspaarfondsen actief worden beheerd. ETF's volgen daarentegen gewoon een index. Actieve fondsen willen de markt verslaan. Dit doen ze door selecte beleggingen te kiezen en door trades goed te timen. Ze richten zich bewust op specifieke marktgebieden en nemen slimme koop- en verkoopbeslissingen. Maar deze aanpak werkt zelden. En het maakt de fondsen duurder omdat de actieve managers betaald moeten worden. In de meeste gevallen betaal je dus meer voor een lager rendement op je investering.
Daarnaast hebben pensioenspaarfondsen geen volledige vrijheid in hun investeringsstrategie. De Belgische staat legt protectionistische regels op. Fondsen moeten bijvoorbeeld 80% van hun portefeuille toewijzen aan bedrijven en obligaties uit de EU. Deze regels beperken het maximale rendement dat deze fondsen kunnen behalen.
Het belastingvoordeel is niet genoeg om het lage rendement te compenseren
Pensioenspaarproducten hebben één voordeel dat ETF's niet hebben: het is het belastingvoordeel. Maar de simulatie laat zien dat het belastingvoordeel niet genoeg is. Het kan de grote verschillen in rendement niet compenseren.
Er is één situatie waarin het belastingvoordeel een hoger rendement overtreft. Dat is wanneer je bijna met pensioen gaat. Als je maar een paar jaar bijdraagt, is er niet genoeg tijd voor een hoger rendement om op te bouwen. In dat geval verdien je meer met pensioensparen dankzij het belastingvoordeel.
Je betaalt een groot deel van het belastingvoordeel terug via de eindbelasting
Als je 60 wordt, moet je een eindbelasting van 8% betalen over je totale spaargeld. In onze simulatie had Nathan een groot bedrag opgebouwd tegen de tijd dat hij 60 werd. Tijdens zijn hele loopbaan had hij een totaal belastingvoordeel van €14.787 ontvangen door bij te dragen aan zijn Argenta Pension Fund. Maar hij moest €10.078 teruggeven aan de Belgische fiscus vanwege de eindbelasting. Dit is meer dan 2/3 van het belastingvoordeel! Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat banken en verzekeraars die pensioenspaarplannen verkopen vaak het belastingvoordeel benadrukken, maar veel minder praten over de daaruit voortvloeiende eindbelasting.
Pensioenspaarproducten zijn duur
Pensioenspaarfondsen zijn over het algemeen duur in vergelijking met ETF's. Tak 23 verzekeringen en pensioenspaarfondsen hebben hoge lopende kosten, terwijl tak 21 verzekeringen hoge instapkosten hebben. Laten we eens vergelijken:
Vergoedingen zijn goed voor de bank en de verzekeraar, maar niet voor jouw rendement.
Andere beperkingen van pensioensparen
Pensioensparen heeft een paar andere beperkingen vergeleken met ETF's.
Maximaal €1.310 per jaar
We hebben het al gehad over de maximale bijdrage die de Belgische staat oplegt aan pensioensparen. Het draagt ertoe bij dat pensioensparen slechts een kleine aanvulling is op je pensioen. Aan de andere kant hebben ETF's geen limiet. Dit maakt de weg vrij om bij te dragen aan een pensioenspaarplan, maar het eventuele overschot te investeren in een portefeuille van ETF's.
Je spaargeld staat vast tot je 60e
Je kunt het geld op een eerdere leeftijd opnemen, maar dan krijg je te maken met een zware belastingboete van 33%. Deze optie wordt dus niet aanbevolen. Nogmaals, ETF's geven je totale vrijheid om op te nemen wanneer je maar wilt, hoeveel je maar wilt.
De prestaties van pensioenspaarfondsen verschillen aanzienlijk
De rendementen van pensioenspaarfondsen lopen sterk uiteen. We hebben de historische prestaties van drie fondsen van verschillende aanbieders vergeleken. We keken naar de 20 jaar tussen 2004 en 2024:
Het gemiddelde jaarlijkse rendement varieert tussen 3,1% en 6,4%. Dat maakt een enorm verschil op lange termijn. € 1.000 belegd in Argenta Pension Fund resulteert in bijna twee keer de waarde van € 1.000 belegd in KBC Pricos Defensief Verantwoord Beleggen.
ETF's vs pensioensparen: de belangrijkste verschillen
Laten we de verschillen tussen beleggen in ETF's en bijdragen aan een pensioenspaarplan eens op een rijtje zetten.
Meer leren over ETF's
We hebben een paar bronnen voor je als je aan de slag wilt met ETF's:
- Je eerste ETF kopen
- De juiste ETF-portefeuille samenstellen
- Hoe beleggen wordt belast in België
- Waarom regelmatig beleggen
Het boek De hangmatbelegger, mede geschreven door Curvo-oprichter Yoran, is een geweldige introductie tot ETF-beleggen.
Samenvatting
We vergeleken het bijdragen aan een pensioenspaarplan met het beleggen in een ETF. De historische gegevens laten zien dat je met ETF's meer kans hebt om een groter appeltje voor de dorst te kweken. Daar zijn een paar redenen voor. Maar het is vooral omdat pensioenspaarproducten veel lagere rendementen hebben. Het belastingvoordeel, dat je gedeeltelijk terugbetaalt via de eindheffing, is niet genoeg om dat te compenseren.
Zit je met de volgende vragen?
Is fiscaal pensioensparen nog nuttig?
Pensioensparen verslaat ETF-beleggen als je bijna met pensioen gaat. Op de korte termijn weegt het belastingvoordeel op tegen het hogere rendement van ETF's. Je kunt ook niet bij je spaargeld tot je 60e. Dit kan een voordeel zijn als het je ervan weerhoudt om je pensioengeld uit te geven.
Persoonlijk dragen we niet bij aan een pensioenspaarplan als gevolg van de resultaten in dit artikel. Maar we begrijpen het als sommige mensen dat toch willen.
Wat brengt 25 jaar pensioensparen op?
We kunnen het resultaat zien als we de pensioenspaartool gebruiken en beginnen met beleggen op 40-jarige leeftijd. Elk jaar € 1.310 bijdragen aan het Argenta Pension Fund levert in totaal € 61.000 op (of € 287 per maand). Een tak 21 verzekering zoals Argenta-Flexx levert €47.000 op (of €220 per maand).
Wat zijn de nadelen van pensioensparen?
De belangrijkste nadelen van pensioensparen zijn het lage rendement en de hoge kosten. Ook maakt de eindheffing een deel van het belastingvoordeel ongedaan. Je hebt ook te maken met een lage jaarlijkse contributielimiet. En de fondsen zijn tot je 60e niet toegankelijk.